Xử lý vi phạm sở hữu trí tuệ đòi hỏi hiểu biết sâu sắc về pháp luật và thực tiễn. Các hành vi xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ trong kinh doanh có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến lợi ích của chủ sở hữu, gây thiệt hại về kinh tế và uy tín thương hiệu. Việc áp dụng các biện pháp xử lý phù hợp như dân sự, hành chính hay hình sự tùy thuộc vào tính chất, mức độ vi phạm. Bài viết sau đây sẽ phân tích chi tiết các phương thức xử lý vi phạm sở hữu trí tuệ trong hoạt động kinh doanh.

Căn cứ xác định hành vi xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ

Việc xác định hành vi xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ dựa trên các quy định của pháp luật Việt Nam. Theo Điều 5 Nghị định 105/2006/NĐ-CP, hành vi xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ bao gồm xâm phạm quyền sở hữu công nghiệp, quyền tác giả và quyền liên quan được xác định như sau:

Thứ nhất, đối tượng bị xem xét thuộc phạm vi các đối tượng đang được bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ.

• Xâm phạm quyền sở hữu công nghiệp là việc sử dụng trái phép các đối tượng sở hữu công nghiệp như sáng chế, kiểu dáng công nghiệp, nhãn hiệu, chỉ dẫn địa lý.
• Xâm phạm quyền tác giả và quyền liên quan là việc sử dụng trái phép tác phẩm, bản ghi âm, ghi hình, chương trình phát sóng

Thứ hai, có yếu tố xâm phạm trong đối tượng bị xem xét.

Thứ ba, về chủ thể, người thực hiện hành vi bị xem xét không phải là chủ thể quyền sở hữu trí tuệ và không phải là người được pháp luật hoặc cơ quan có thẩm quyền cho phép theo quy định tại các Điều 25, 26, 32, 33, khoản 2 và khoản 3 Điều 125, Điều 133, Điều 134, khoản 2 Điều 137, các Điều 145, 190 và 195 của Luật Sở hữu trí tuệ.

Thứ tư, hành vi bị xem xét xảy ra tại Việt Nam.

Hành vi bị xem xét cũng bị coi là xảy ra tại Việt Nam nếu hành vi đó xảy ra trên mạng internet nhưng nhằm vào người tiêu dùng hoặc người dùng tin tại Việt Nam.

Các biện pháp xử lý vi phạm sở hữu trí tuệ trong kinh doanh

Căn cứ nội dung Điều 199 Luật Sở hữu trí tuệ 2005, các tổ chức, cá nhân có hành vi xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ của tổ chức, cá nhân khác thì tùy theo tính chất, mức độ xâm phạm, ­­có thể bị xử lý bằng biện pháp dân sự, hành chính hoặc hình sự.

Biện pháp dân sự

Biện pháp dân sự là phương thức xử lý vi phạm sở hữu trí tuệ thông qua con đường tòa án. Theo Điều 202 Luật Sở hữu trí tuệ 2005, chủ thể quyền sở hữu trí tuệ có quyền áp dụng các biện pháp dân sự để bảo vệ quyền lợi của mình.

Các biện pháp dân sự chủ yếu áp dụng bao gồm:

• Buộc chấm dứt hành vi xâm phạm;
• Buộc xin lỗi, cải chính công khai;
• Buộc thực hiện nghĩa vụ dân sự;
• Buộc bồi thường thiệt hại;
• Buộc tiêu hủy hoặc phân phối hoặc đưa vào sử dụng không nhằm mục đích thương mại đối với hàng hóa, nguyên liệu, vật liệu và phương tiện được sử dụng chủ yếu để sản xuất, kinh doanh hàng hóa xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ với điều kiện không làm ảnh hưởng đến khả năng khai thác quyền của chủ thể quyền sở hữu trí tuệ.

Việc áp dụng biện pháp dân sự phải tuân theo trình tự, thủ tục tố tụng dân sự. Chủ thể quyền cần cung cấp các chứng cứ chứng minh quyền sở hữu trí tuệ của mình và hành vi xâm phạm của bên vi phạm.

Cần lưu ý rằng, biện pháp dân sự được áp dụng để xử lý hành vi xâm phạm theo yêu cầu của chủ thể quyền sở hữu trí tuệ hoặc của tổ chức, cá nhân bị thiệt hại do hành vi xâm phạm gây ra, kể cả khi hành vi đó đã hoặc đang bị xử lý bằng biện pháp hành chính hoặc biện pháp hình sự.

Biện pháp hành chính

Biện pháp hành chính là hình thức xử lý vi phạm sở hữu trí tuệ do cơ quan nhà nước có thẩm quyền thực hiện. Theo Điều 211 Luật Sở hữu trí tuệ 2005 (sửa đổi bổ sung năm 2009), các hành vi xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ gây thiệt hại cho tác giả, chủ sở hữu, người tiêu dùng hoặc xã hội thì bị xử phạt hành chính, cụ thể:

• Xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ gây thiệt hại cho tác giả, chủ sở hữu, người tiêu dùng hoặc cho xã hội;
• Sản xuất, nhập khẩu, vận chuyển, buôn bán hàng hóa giả mạo về sở hữu trí tuệ quy định tại Điều 213 Luật Sở hữu trí tuệ hoặc giao cho người khác thực hiện hành vi này;
• Sản xuất, nhập khẩu, vận chuyển, buôn bán, tàng trữ tem, nhãn hoặc vật phẩm khác mang nhãn hiệu hoặc chỉ dẫn địa lý giả mạo hoặc giao cho người khác thực hiện hành vi này.

Các tổ chức, cá nhân thực hiện hành vi xâm phạm quyền sở trí tuệ nêu trên buộc phải chấm dứt hành vi xâm phạm và bị áp dụng một trong các hình thức xử phạt chính sau:

• Cảnh cáo;
• Phạt tiền;

Đồng thời, tùy theo tính chất, mức độ xâm phạm, tổ chức, cá nhân xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ còn có thể bị áp dụng một hoặc các hình thức xử phạt bổ sung sau đây:

• Tịch thu hàng hóa giả mạo về sở hữu trí tuệ, nguyên liệu, vật liệu, phương tiện được sử dụng chủ yếu để sản xuất, kinh doanh hàng hoá giả mạo về sở hữu trí tuệ;
• Đình chỉ có thời hạn hoạt động kinh doanh trong lĩnh vực đã xảy ra vi phạm.

Các tổ chức, cá nhân xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ còn có thể bị áp dụn các biện pháp khắc phục hậu quả sau:

• Buộc tiêu huỷ hoặc phân phối hoặc đưa vào sử dụng không nhằm mục đích thương mại đối với hàng hoá giả mạo về sở hữu trí tuệ, nguyên liệu, vật liệu và phương tiện được sử dụng chủ yếu để sản xuất, kinh doanh hàng hoá giả mạo về sở hữu trí tuệ với điều kiện không làm ảnh hưởng đến khả năng khai thác quyền của chủ thể quyền sở hữu trí tuệ;
• Buộc đưa ra khỏi lãnh thổ Việt Nam đối với hàng hoá quá cảnh xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ hoặc buộc tái xuất đối với hàng hoá giả mạo về sở hữu trí tuệ, phương tiện, nguyên liệu, vật liệu nhập khẩu được sử dụng chủ yếu để sản xuất, kinh doanh hàng hoá giả mạo về sở hữu trí tuệ sau khi đã loại bỏ các yếu tố vi phạm trên hàng hoá.

Biện pháp hình sự

Biện pháp hình sự được áp dụng đối với các cá nhân, pháp nhân thương mại thực hiện hành vi xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ có đủ yếu tố cấu thành tội phạm thì bị truy cứu trách nhiệm hình sự.

Đối với hành vi xâm phạm quyền tác giả, quyền liên quan sẽ bị xử lý về tội xâm phạm quyền tác giả, quyền liên quan theo Điều 225 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017).

Đối với hành vi cố ý xâm phạm quyền sở hữu công nghiệp đối với nhãn hiệu hoặc chỉ dẫn địa lý đang được bảo hộ tại Việt Nam gây thiệt hại cho chủ sở hữu thì có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội xâm phạm quyền sở hữu công nghiệp theo Điều 226 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017).

Theo đó, mức hình phạt cao nhất đối với cá nhân xâm phạm đến quyền sở hữu trí tuệ là phạt tù đến 03 năm, đồng thời còn có thể bị cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.

Còn đối với pháp nhân thương mại phạm tội thì mức phạt tiền có thể lên đến 5.000.000.000 đồng hoặc đình chỉ hoạt động có thời hạn từ 06 tháng đến 02 năm, ấm kinh doanh, cấm hoạt động trong một số lĩnh vực nhất định hoặc cấm huy động vốn từ 01 năm đến 03 năm.

>>>Xem thêm: Cách thức bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ cho các doanh nghiệp

Một số lưu ý khi xử lý vi phạm sở hữu trí tuệ trong kinh doanh

Khi xử lý vi phạm sở hữu trí tuệ trong kinh doanh, các chủ sở hữu quyền cần lưu ý một số điểm sau:

• Thứ nhất, xác định rõ đối tượng quyền sở hữu trí tuệ bị xâm phạm. Mỗi loại đối tượng (sáng chế, kiểu dáng công nghiệp, nhãn hiệu, bản quyền…) có các quy định bảo hộ và xử lý vi phạm khác nhau.
• Thứ hai, thu thập đầy đủ chứng cứ về hành vi xâm phạm. Chứng cứ có thể là hàng hóa, tài liệu quảng cáo, hợp đồng, hóa đơn… chứng minh việc sử dụng trái phép đối tượng sở hữu trí tuệ.
• Thứ ba, lựa chọn biện pháp xử lý phù hợp. Tùy thuộc tính chất, mức độ vi phạm mà áp dụng biện pháp dân sự, hành chính hay hình sự. Với vi phạm nhỏ, có thể thương lượng giải quyết.
• Thứ tư, xác định cơ quan có thẩm quyền xử lý. Ví dụ, Tòa án xử lý vụ việc dân sự, Thanh tra Khoa học và Công nghệ xử phạt vi phạm hành chính, Cơ quan điều tra thụ lý vụ án hình sự.
• Thứ năm, tính toán thiệt hại và yêu cầu bồi thường hợp lý. Cần có căn cứ chứng minh mức độ thiệt hại về vật chất và tinh thần do hành vi xâm phạm gây ra.

Dịch vụ tư vấn xử lý vi phạm sở hữu trí tuệ trong kinh doanh

Tại Long Phan, chúng tôi cung cấp dịch vụ tư vấn xử lý vi phạm sở hữu trí tuệ trong kinh doanh bao gồm các hoạt động hỗ trợ doanh nghiệp và cá nhân bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ của mình.

Các dịch vụ chính bao gồm:

• Rà soát, đánh giá tình trạng bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ;
• Xác định hành vi xâm phạm và thu thập chứng cứ;
• Tư vấn lựa chọn biện pháp xử lý;
• Hỗ trợ thương lượng, hòa giải với bên vi phạm;
• Hướng dẫn thực hiện các biện pháp xử lý vi phạm sở hữu trí tuệ phù hợp trong kinh doanh.

>>>Xem thêm: Tư vấn giải quyết tranh chấp sở hữu trí tuệ

Các biện pháp xử lý vi phạm sở hữu trí tuệ trong kinh doanh bao gồm các biện pháp dân sự, biện pháp hành chính, biện pháp hình sự. Tuy nhiên, đây là vấn đề phức tạp, đòi hỏi hiểu biết chuyên sâu về việc xử lý vi phạm sở hữu trí tuệ. Quý khách hàng có thể liên hệ Long Phan qua hotline: 0906735386 để được hỗ trợ xử lý hiệu quả các vi phạm, bảo vệ tối đa quyền và lợi ích hợp pháp trong hoạt động kinh doanh.