Các phương thức giải quyết tranh chấp sở hữu trí tuệ phổ biến

Phương thức giải quyết tranh chấp sở hữu trí tuệ là các phương án hiệu quả giải quyết các mâu thuẫn giữa các chủ sở hữu tài sản trí tuệ. Để giải quyết các vụ tranh chấp này đòi hỏi các bên hiểu biết chuyên sâu về luật sở hữu trí tuệ. Đồng thời, việc lựa chọn phương thức giải quyết tranh chấp sao cho hiệu quả còn phụ thuộc nhiều vào các yếu tố có liên quan. Bài viết này sẽ phân tích chi tiết từng phương thức giải quyết tranh chấp sở hữu trí tuệ.

Các loại tranh chấp sở hữu trí tuệ phổ biến

Tranh chấp sở hữu trí tuệ là xung đột phát sinh liên quan đến quyền sở hữu, sử dụng và khai thác các đối tượng sở hữu trí tuệ. Các loại tranh chấp chủ yếu bao gồm:

• Tranh chấp về quyền tác giả thường liên quan đến việc sử dụng trái phép tác phẩm văn học, nghệ thuật;
• Tranh chấp nhãn hiệu phổ biến là việc sử dụng nhãn hiệu trùng hoặc tương tự gây nhầm lẫn;
• Tranh chấp về sáng chế là việc khai thác sáng chế mà không được phép của chủ sở hữu;
• Tranh chấp kiểu dáng công nghiệp xoay quanh việc sao chép kiểu dáng đã đăng ký bảo hộ;
• Tranh chấp có thể xảy ra giữa chủ sở hữu với bên vi phạm hoặc giữa các bên trong giao dịch liên quan đến tài sản trí tuệ.

Ngoài ra còn có các tranh chấp về quyền đối với giống cây trồng, thiết kế bố trí mạch tích hợp bán dẫn và bí mật kinh doanh. Mỗi loại tranh chấp đều có đặc thù riêng, đòi hỏi cách thức giải quyết phù hợp.

Các phương thức giải quyết tranh chấp về sở hữu trí tuệ

Thương lượng và hòa giải trong tranh chấp sở hữu trí tuệ

Thương lượng và hòa giải là hai phương thức giải quyết tranh chấp sở hữu trí tuệ mang tính tự nguyện và linh hoạt cao. Thương lượng diễn ra trực tiếp giữa các bên, không có bên thứ ba. Mục tiêu là đạt thỏa thuận về chấm dứt xâm phạm, bồi thường. Hòa giải thì có sự tham gia của bên thứ ba trung gian là hòa giải viên giúp tìm giải pháp, không đưa phán quyết.

Ưu điểm của thương lượng và hòa giải là giúp các bên tiết kiệm thời gian, chi phí, bảo mật thông tin và duy trì quan hệ hợp tác. Các bên có thể chủ động đưa ra phương án giải quyết phù hợp với đặc thù của tranh chấp sở hữu trí tuệ.

Tuy nhiên, nhược điểm là kết quả thương lượng, hòa giải không có tính cưỡng chế thi hành như phán quyết của tòa án.

Trong thực tiễn, thương lượng và hòa giải thường được áp dụng đối với các tranh chấp về hợp đồng chuyển giao quyền sở hữu trí tuệ, tranh chấp giữa các đối tác kinh doanh. Các bên có thể thỏa thuận về việc chấm dứt hành vi xâm phạm, bồi thường thiệt hại, chia sẻ lợi ích từ việc khai thác đối tượng sở hữu trí tuệ.

Giải quyết tranh chấp sở hữu trí tuệ qua trọng tài thương mại

Tại điểm d khoản 1 Điều 198 Luật Sở hữu trí tuệ 2005 được sửa đổi, bổ sung 2009, 2019, 2022, chủ thể quyền sở hữu trí tuệ có quyền ra trọng tài để bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của mình. Tuy nhiên, để khởi kiện ra trọng tài các bên trong tranh chấp sở hữu trí tuệ phải có thoả thuận trọng tài được lập trước hoặc sau khi phát sinh tranh chấp theo quy định khoản 1 Điều 5 Luật Trọng tài thương mại 2010.

Đồng thời, tranh chấp đó phải thuộc thẩm quyền giải quyết của Trọng tài thương mại được quy định tại Điều 2 Luật Trọng tài thương mại 2010. Phán quyết trọng tài có giá trị chung thẩm theo khoản 5 Điều 4 Luật Trọng tài thương mại 2010

Ưu điểm của trọng tài là tính chuyên môn cao, bảo mật, linh hoạt về thủ tục và tiết kiệm thời gian. Các bên có thể lựa chọn trọng tài viên, địa điểm và thủ tục giải quyết.

Tuy nhiên, chi phí trọng tài thường cao hơn tòa án. Trọng tài thường được lựa chọn để giải quyết các tranh chấp phức tạp về kỹ thuật như tranh chấp về sáng chế, bí mật kinh doanh.

Khởi kiện tranh chấp sở hữu trí tuệ tại tòa án

Ngoài các phương thức nêu trên tranh chấp sở hữu trí tuệ còn được giải quyết thông qua tòa án.

Cụ thể tại điểm d khoản 1 Điều 198 Luật Sở hữu trí tuệ 2005 được sửa đổi, bổ sung 2009, 2019, 2022 quy định chủ thể quyền sở hữu trí tuệ có quyền ra tòa án để bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của mình.

Bên cạnh đó tại khoản 4 Điều 26, khoản 2 Điều 30 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015 quy định tranh chấp sở hữu trí tuệ thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án.

Ưu điểm của phương thức này là tính công khai, minh bạch và khả năng cưỡng chế thi hành cao. Bản án, quyết định của tòa án có hiệu lực pháp luật bắt buộc các bên phải thi hành. Tuy nhiên, thủ tục tố tụng tại tòa án thường kéo dài, tốn kém và có thể ảnh hưởng đến bí mật kinh doanh của các bên. Việc chứng minh vi phạm quyền sở hữu trí tuệ tại tòa án cũng gặp nhiều khó khăn.

Quy trình giải quyết tranh chấp sở hữu trí tuệ tại tòa án

Thẩm quyền giải quyết của tòa án

Tòa án có thẩm quyền giải quyết mọi tranh chấp sở hữu trí tuệ theo luật định.

Tòa án nhân dân cấp huyện là cấp sơ thẩm đối với hầu hết tranh chấp sở hữu trí tuệ. Tuy nhiên, đối với những tranh chấp có đương sự hoặc tài sản ở nước ngoài hoặc cần phải ủy thác tư pháp thì thuộc thẩm quyền của Toà án nhân dân cấp tỉnh.

Thẩm quyền theo lãnh thổ được xác định dựa trên nơi cư trú, trụ sở của bị đơn. Đối với tranh chấp quốc tế, các bên có thể thỏa thuận lựa chọn tòa án Việt Nam giải quyết theo quy định tại điểm c khoản 1 Điều 470 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015.

Lưu ý rằng, tòa án chỉ thụ lý vụ án khi các bên không có thỏa thuận trọng tài hoặc thỏa thuận trọng tài vô hiệu. Trường hợp có thỏa thuận trọng tài hợp lệ, tòa án phải từ chối thụ lý.

Cơ sở pháp lý: khoản 4 Điều 26, khoản 2 Điều 30, Điều 35, Điều 37, Điều 39 và khoản 4 Điều 414 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015.

Thủ tục khởi kiện

Quy trình giải quyết tranh chấp sở hữu trí tuệ tại tòa án bao gồm các bước chính sau:

Bước 1. Nộp đơn khởi kiện: Nguyên khởi kiện nộp đơn khởi kiện kèm theo tài liệu, chứng cứ đến tòa án có thẩm quyền.

Bước 2. Thụ lý vụ án

• Nếu hồ sơ khởi kiện hợp lệ, thuộc thẩm quyền giải quyết thì Thẩm phán thông báo cho người khởi kiện nộp tạm ứng án phí trong thời hạn 7 ngày kể từ ngày nhận được thông báo. Thẩm phán thụ lý vụ án khi nhận được biên lai thu tiền tạm ứng án phí của người khởi kiện.
• Đối với trường hợp được miễn hoặc không phải nộp tiền tạm ứng án phí, Thẩm phán tiến hành thụ lý khi nhận được hồ sơ khởi kiện hợp lệ.

Bước 3. Chuẩn bị xét xử: Thời hạn chuẩn bị xét xử là 04 tháng, kể từ ngày thụ lý vụ án. Đối với vụ án có tính chất phức tạp hoặc do sự kiện bất khả kháng, trở ngại khách quan thì có thể gia hạn thời hạn chuẩn bị xét xử nhưng không quá 02 tháng.

Bước 4. Mở phiên tòa xét xử

Bước 5. Tòa án ban hành bản án, quyết định giải quyết vụ án: Các bên có quyền kháng cáo bản án, quyết định của Tòa án cấp sơ thẩm chưa có hiệu lực pháp luật theo quy định tại Điều 270 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015 nếu không đồng ý với bản án sơ thẩm.

Cơ sở pháp lý: Điều 189 đến Điều 269 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015.

Dịch vụ tư vấn và hỗ trợ giải quyết tranh chấp sở hữu trí tuệ

Long Phan chuyên cung cấp dịch vụ tư vấn pháp lý và hỗ trợ giải quyết tranh chấp trong lĩnh vực sở hữu trí tuệ. Đội ngũ chuyên gia của chúng tôi có kinh nghiệm và chuyên môn sâu về pháp luật sở hữu trí tuệ, am hiểu quy trình giải quyết tranh chấp tại các cơ quan có thẩm quyền.

Các dịch vụ chính của chúng tôi bao gồm:

• Tư vấn chiến lược bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ;
• Đại diện khách hàng trong quá trình thương lượng, hòa giải;
• Hỗ trợ thủ tục khởi kiện, tranh tụng tại tòa án, trọng tài thương mại;
• Đại diện trong các vụ tranh chấp để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho khách hàng
• Tư vấn và hỗ trợ thực thi quyền sở hữu trí tuệ.
• Tư vấn cách thức quản lý rủi ro, cách thức bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ sau tranh chấp

Với kinh nghiệm dày dặn, chúng tôi cam kết mang đến giải pháp hiệu quả, bảo vệ tối đa quyền và lợi ích hợp pháp cho khách hàng trong các tranh chấp sở hữu trí tuệ.

Giải quyết tranh chấp sở hữu trí tuệ đòi hỏi hiểu biết pháp lý sâu rộng và kinh nghiệm thực tiễn. Với đội ngũ chuyên gia có chuyên môn cao về xử lý xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ, Long Phan sẽ phân tích toàn diện vụ việc, tư vấn chiến lược phù hợp giúp Quý khách giải quyết tranh chấp nhanh chóng. Hãy liên hệ ngay với chúng tôi qua số hotline 0906735386 để được hỗ trợ chuyên nghiệp, bảo vệ hiệu quả tài sản trí tuệ.

Xem thêm các bài viết về bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ tại:

• Tư vấn giải quyết tranh chấp sở hữu trí tuệ
• Cách thức giải quyết tranh chấp bản quyền hiệu quả